İnsan Kaynakları uzmanı olmak istiyorsun, ama tam olarak neden olmak istediğini, nasıl olacağını ve nereden başlayacağını bilmiyorsun. Bu makalemde kafandaki soru işaretlerini netleştirmeyi umuyorum. Haydi bakalım! Hazırsan başlayalım!

Her şeyden önce yapacağın işin tanımını biliyor musun?

Her şirketin insan kaynakları departman yapısı farklı olabilir. Ancak ik departmanının genel olarak sorumlulukları ana başlıklar halinde aşağıdaki şekildedir. İş tanımını iyi anlamalı ve gerçekten bu işleri yapmak istediğinden emin olmalısın.

Kendine şu soruyu sor: Bu işleri yaparken kendimi nasıl hissedeceğim?

• İnsan kaynakları planlaması: Ne kadar süre içinde, hangi pozisyonlara, hangi sayı ve nitelikte personel istihdam edilmesi gerektiğinin analizi ve planlanması
• Organizasyon şemasının oluşturulması
• İş analizi çalışmaları, iş tanımlarının ve iş gerekliliklerinin oluşturulması (Sayfalarca doküman yazman ve tekrar tekrar kontrol etmen demek)
• Disiplin yönetmeliklerinin oluşturulması ve denetlenmesi (Yine bolca)
• Çalışan memnuniyeti anketleri, motivasyon yönetimi, organizasyonlar
• İş değerleme ve ücretlendirme çalışmaları: Ücret sisteminin kurulması, yan hakların belirlenmesi vb.
• Personel seçme ve yerleştirme süreçleri: Mülakatlar, referans kontrolleri, iş teklifleri
• Eğitim yönetimi: Yıllık eğitim takviminin planlanması, eğitmen, eğitim firması vb organizasyonlar, eğitimlerin etkinliğinin değerlendirilmesi
• Kariyer planlama, terfi süreçleri
• Performans yönetimi sisteminin kurulması ve geliştirilmesi
• İşten çıkarma süreçlerinin yürütülmesi (İş Hukuku uygulamaları)
• Personel hak ediş hesaplamaları ve bordrolama süreçleri
• Personel özlük dosyalarının tutulması, izin vb. süreçlerin yönetimi
• Çalışma Bakanlığı, SGK ve İşkur ile ilişkilerin ve çalışmaların yürütülmesi,
• Taşeron çalışan/firma yönetimi
• İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının yürütülmesi
• ISO 9001 Kalite Yönetim Sisteminin Yürütülmesi (Bazı şirketlerde iş sağlığı ve güvenliğinden ve  kalite süreçlerinden de ik sorumlu olabiliyor.)
• Sendika sözleşmeleri vb. süreçlerin yürütülmesi

En can alıcı soru neden ik?

• Bu soruya net bir cevabın olmalı.

Bu cevap: İnsan ilişkilerim çok iyi, çok cana yakım vb sıradan cevaplar olamaz. Olur olmasına ama karşı tarafta bir etki yaratmaz. Çünkü bu aralar ik’ cı olmak çok trend ve insan ilişkilerim süper diyen çoğu kişi ik’ cı olabileceğine inanıyor. Evet insanlar ile ilişkilerin iyi olmalı ama bundan çok daha fazlasına sahip olmalısın. Mesleğe yeni başlıyorsan bu soru ile karşılaşma olasılığın çok yüksek. Görüşmeciyi ikna edici cevaplar bulmak istiyorsan aşağıdaki özelliklerin gerekliliğinin farkında olmalı, kendi kişisel özelliklerini bilmeli ve kendini çok iyi ifade etmelisin. Bu özelliklerden hangilerine sahip olduğunu tespit et. Sahip olmadıklarının farkında ol. Hatta görüşmede, sende olmayanları gelişime açık yönün olarak anlatırsan, farkındalığı yüksek bir aday olarak artı puanı kaparsın.

Bir ik’ cıda olması gereken kişisel özellikler ve sebepleri

• Problem Çözme Yeteneği
• İkna Yeteneği
• Empati, Sabır ve Soğukkanlılık
• Arabuluculuk Becerisi
• Planlama ve Organizasyon becerisi
• Gözlem ve Analiz yeteneği
• İletişim Yeteneği
• Analitik Zeka
• Sunum Becerisi
• Sır tutabilme
• Adil olma ve Eşit mesafeyi koruma

Çokça problem ile karşılaşacaksın. Özellikle çalışanların işten çıkış süreçleri genelde sancılı bir süreçtir. Yönetici-çalışan, çalışan-çalışan, yönetim-çalışan arasında çözmen gereken birçok problem olacak. Genel olarak tüm ik süreçlerinde öneriler sunman, tarafları ikna etmen, aralarını bulman ve bunları yaparken empati kurman gerekecek. Tabi o arada kaç takla atacaksın o konulara fazla girip seni meslekten soğutmak istemem.

Olaylara/ durumlara objektif yaklaşman ve soğukkanlılığını da kaybetmemen gerekli. Empatinin dozunu iyi ayarlamalısın. Fazla empati kurmak seni yıpratabilir. Bazen istemediğin halde almak veya uygulamak zorunda olduğun kararlar olacak.

İş analizinden başlayarak işe alıma kadar Gözlem ve Analiz Yeteneğine çok ihtiyacın olacak.

Çokça iletişeceğin için iletişim yönün kuvvetli olmalı. Herkes ama herkes ile iletişim halinde olacaksın.

Bolca doküman ve rapor hazırlayacaksın. Bu sebeple detaylardan sıkılmaman ve analitik tarafını da kullanman gerekecek.

Sunum becerisine sahip olursan şirket içi eğitimler verebilirsin. Ya da ik proje sunumlarını sen yapabilirsin.

Sır tutmayı bilmelisin. Çünkü şirkette alınan kararlardan herkesten önce senin haberin olacak. Yanlışlıkla ağzından kaçıracağın bir bakla sonun olabilir ve şirket içinde ciddi sorunlara yol açabilir. Herkese eşit mesafede olman gerekli, kimseyle çok yakın veya çok uzak olmamalısın. Tüm çalışanlara eşit ve adil yaklaşmalısın.

Aslında daha birçok özellik sayabilirim. Ancak gözünü korkutmak istemiyorum. Neredeyse Super men/Super woman olmamız gerekiyor çünkü.

Ve son olarak bu işe gönül vereceğim diyorsan, ne yazık ki sevilmeyen departman olmayı kabullenmeli, ona rağmen işini çok sevmelisin. Neden sevilmeyen departman olduğunu da sen araştır bakalım.

Bu yetkinlikler dışında İngilizce bilginin iyi olması seni bir adım öne taşır. İşe alım süreçlerinde adayların İngilizce bilgisini ölçmek, uluslararası bir şirkette çalışacaksan İngilizce raporlama yapmak vb. konularda ihtiyacın olacak. İşletme, İK Yönetimi, Sosyoloji, Psikoloji, Endüstri Mühendisliği gibi bölümler ik pozisyonlarında genelde ilk tercihtir. Ancak kendini geliştirir ve mesleki eğitimleri tamamlarsan diğer bölümlerden mezun olmanda bir sorun yaratmaz. İnsan kaynakları alanında yüksek lisans yaparsan oda bonusun olur.

Nasıl ik’ cı olacaksın?

• İk’ cı olmak istiyorsan iyi bir cv ve ön yazı hazırlamalısın.
• Üniversite eğitimin dışında aşağıdaki mesleki eğitimleri alman faydalı olur. Sertifika programı şeklinde veya tek tek bu eğitimleri alabilirsin. Bence eğitim kurumunun veya eğitmenin akademik geçmişli olmasının bir önemi yok. Senin eğitimden ne aldığın ve teorik eğitimden ziyade uygulama ağırlıklı bir eğitime katılmış olman çok daha önemli.
  • İnsan Kaynakları Planlaması
  • Personel Seçme ve Yerleştirme / Mülakat Teknikleri
  • İk analitiği
  • Performans Yönetimi/Kariyer Planlama
  • Eğitim Yönetimi
  • Sunum Teknikleri
  • İş Analizi
  • Motivasyon Yönetimi
  • İş Değerleme ve Ücret Yönetimi
  • İş Hukuku
  • Bordro Uygulamaları
  • İş Sağlığı ve İş Güvenliği
  • Toplam Kalite Yönetimi / ISO 9001
  • Proje Yönetimi
  • Etkili İletişim Teknikleri
• Şu an hala öğrenciysen ik departmanlarında staj fırsatı yakalamalı ve mezun olmadan mümkün olduğu kadar çok deneyim kazanmalısın. Değilsen tam zamanlı bir iş veya gönüllü staj bulmak için epey çaba sarf etmen gerekecek. Bir yerden başlamak için biraz fedakârlık şart. Bulduğun ilk işe şartlarını bir saniye bile düşünmeden zıpla derim. Yoksa çok zaman kaybedersin. Kaybettikçe de umudun kırılır.
• Hala öğrenci isen, öğrenci kulüplerinde mutlaka aktif olmalısın.
• Danışmanlık şirketlerinde başlaman çok yararlı olur. Farklı birçok şirketin insan kaynakları süreçlerini gözlemlemiş olursun ve çok yönlü bir iş tanımın olur.
• İnsan kaynakları bloglarını, mesleki yenilikleri, araştırma sonuçlarını ve makaleleri mutlaka aktif bir şekilde takip etmelisin. Çok okursan mesleki farkındalığın artar ve bu da mülakat performansına yansır.
• Eğer yazma yeteneğin varsa bir blog kurman faydalı olabilir.
• İK yöneticileri ile farklı kanallardan iletişime geçip, ik süreçleri ile ilgili farkındalığını arttırmak adına sorular sorup iletişim kurabilirsin. Hatta röportaj hazırlayıp kendine bir arşiv yapabilirsin. Hem mülakatlarda bu çalışmanı dile getirerek bir adım öne çıkma şansın da olabilir. Aynı şey blog açman içinde geçerli.
• Mesela işe alım da uzmanlaşmak istiyorsun. Teknik olarak konuya hâkimsin ama mülakat deneyimin yok. Kendini ve sorularını hazırla ( Mülakat dışında başka değerlendirme yöntemleri de olabilir) iş arayan arkadaşlara online olarak mülakat simülasyonu yap veya cv ‘ lerini değerlendir onlara geri bildirim ver. Sonra bilmem kaç tane mülakat yaptım, şu değerlendirmeleri uyguladım diye cv ‘ ne yazabilirsin. Hem sen deneyim kazanmış olursun hem onlar pratik yapmış olur. Hemen hemen her meslek için kendi kendine deneyim kazanabileceğin projeler üretebilir ve bu projeleri cv’ inde gösterebilirsin. İş ararken boş durmadım ve kendimi geliştirdim demek iş arama sürecinde çok etkili olacaktır. Tecrübeli iş arayan kişiler de bu önerimi değerlendirebilirler.
• Bir diğer seçenek de mentorluk desteği almak. Mesleki anlamda bilmen gereken temel konuları öğrenebileceğin ve insan kaynakları mesleğinde uzman bir yardımcı ile kariyerini planlayabileceğin bu çalışmanın katkısı oldukça önemli. Çalışmanın detayları ile ilgili S'HR danışmanlık ekibinden bilgi alabilirsin.

Umarım sorularına cevap bulmuşsundur. Bunların yanında iş arama sürecinde enerjini yüksek tut ve sabırlı olmaya çalış. Zorlu bir süreç olsa da kararlı ve pozitif olursan mutlaka amacına ulaşırsın.

Gerçekten bu alanda çalışmak istediğine emin ol. Yanlış bir seçin yaparsan ömür boyu mutsuz olursun.

Başka bir yazımızda insan kaynakları çalışanları için kitap önerilerimizi de mutlaka incelemeni öneriyorum.

Sinem Işık